What happened when Bipinchandra Pal mistakenly addressed Vitthalbhai Patel as “Pandit Patel”?

What happened when Bipinchandra Pal mistakenly addressed Vitthalbhai Patel as “Pandit Patel”?

૩૦મી જાન્યુઆરી ૧૯૨૪ના રોજ જ્યારે બિપિનચંદ્ર પાલે જ્યારે ભૂલથી વિઠ્ઠલભાઈ પટેલને “પંડિત પટેલ” તરીકે સંબોધ્યા ત્યારે શું થયું?

૩૦મી જાન્યુઆરી ૧૯૨૪ના રોજ વિઠ્ઠલભાઈ પટેલ વિધાનસભા (સેન્ટ્રલ લેજિસ્લેટિવ એસેમ્બલી) માં પ્રવેશ કર્યો, અને ત્યારબાદ ૪૪ અન્ય સ્વરાજવાદીઓ સાથે શપથ લીધા. સ્વરાજવાદીઓ સરકારને સતત અવરોધની નીતિને અનુસરવાના ચોક્કસ ઉદ્દેશ્ય સાથે વિધાનસભામાં પ્રવેશ્યા હતા. પંડિત મોતીલાલ નહેરૂ પક્ષના નેતા હતા અને વિઠ્ઠલભાઈ નાયબ નેતા હતા.

પંડિત મોતીલાલ નહેરૂ જેવા સ્વરાજવાદીઓ પર વિઠ્ઠલભાઈનો પૂરતો પ્રભાવ હતો. એક પ્રસંગે શ્રી બિપિનચંદ્ર પાલે ભૂલથી કે અજાણતા વિઠ્ઠલભાઈને 'પંડિત પટેલ'  કહી સંબોધ્યા અને મોતીલાલજીએ તરત જ તેમને સુધારીને કહ્યું કે 

તે પંડિત નથી. 

બિપિનચંદ્ર પાલે વળતાં જવાબ માં કહ્યું કે 'પરંતુ એકંદરે તો તેઓ છે જ' હતો. સર મોહમ્મદ અલી ઝીણાએ ટીપ્પણી સાથે મધ્યસ્થી કરતા કહ્યું કે : 

તેઓ એક પંડિત કરતાં વધુ છે.

ટ્રેઝરી બેન્ચે વારંવાર વિઠ્ઠલભાઈને ગરીબ સ્વરાજવાદી, અવરોધક તરીકે ગણાવ્યા હતા અને વિઠ્ઠલભાઈએ ક્યારેય આ વાતને નકારી ન હતી.

ત્યારબાદ તેમણે સંરક્ષણ વિશે બોલતા, વિઠ્ઠલભાઈએ તાત્કાલિક સ્વ-સરકારની જરૂરિયાત પર ભાર મૂક્યો જે જવાબદાર સરકાર હશે અને કહ્યું કે

હાલમાં સૈન્ય પર કોણ નિયંત્રણ કરે છે અને તેના માટે કોણ ચૂકવણી કરે છે.

તેમણે ખૂબ જ સ્પષ્ટ પણે કહ્યું:

કમાન્ડર-ઇન-ચીફ કેબિનેટ સભ્યોમાંના એક હતા અને સામાન્ય નીતિઓ આખી કેબિનેટ દ્વારા નક્કી કરવામાં આવતી હતી અને તે કેબિનેટ તેના માટે જવાબદાર બનવાને બદલે સંસદ ભારતના લોકો માટે જવાબદાર હોવી જોઈએ.

જ્યારે વિઠ્ઠલભાઈએ કહ્યું કે ઈમરજન્સીમાં હાલનું સૈન્ય છે, તે જ સમયે માલ્કમ હેલીએ પૂછપરછ કરી અને પૂછ્યું,

શું ત્યાં બ્રિટિશ સૈનિકો પણ છે?

વિઠ્ઠલભાઈનો ત્વરિત જવાબ હતો કે

મને ક્ષણભર માટે વિશ્વાસ નહોતો કે બ્રિટિશ અધિકારીઓ અને બ્રિટિશ સૈનિકો ભારત છોડીને જતી રહેશે અને અમે સૈન્ય પર અંકુશ ફરી શરૂ કરીશું, જેઓ ભારતના લોકોની કાયદેસરની આકાંક્ષાઓ અને તેમની રાજકીય સ્વતંત્રતાનો વિરોધ કરે છે તેઓ ઇચ્છતા નથી. અમને છોડીને ઈંગ્લેન્ડમાં બેરોજગારોની સેનામાં જોડાવા માટે તેઓનું સ્વાગત છે.

હેલી ફરી એકવાર વિઠ્ઠલભાઈને પૂછીને તેમને ઘેરવાનો પ્રયાસ કરે છે:

અને તમારે અહીં સૈન્ય જોઈએ છે?

અને જ્યારે વિઠ્ઠલભાઈએ જવાબ આપ્યો:

ચોક્કસપણે, અમારે સૈન્ય જોઈએ છે.

પછી હેલીએ વિઠ્ઠલભાઈને પૂછ્યું કે

શું તેઓ બોમ્બેમાં આપેલા નિવેદન પર હજુ પણ અડગ છે?  કે એક વર્ષની અંદર, જે થાય તે થાય, અમે બ્રિટિશ વહીવટીતંત્રને હટાવવા જઈ રહ્યા છીએ અને ભારતીયો માટે ભારતીયો દ્વારા ભારત સરકારને બદલીશું.

વિઠ્ઠલભાઈએ હેઈલીને રોકડું પરખાવતા સુધારીને કહ્યું:

અમે સરકારની વર્તમાન વ્યવસ્થાને જડમૂળથી ઉખેડી નાખવા માંગીએ છીએ અને તેની જગ્યાએ અમારી પોતાની વ્યવસ્થા કરવા માંગીએ છીએ.

 

Reference: Vithalbhai Patel Patriot and President & Vithalbhai Patel Life & Time

Rashesh Patel

---

Subscribe us : Youtube Channel Visit us : Sardar Patel

---

Nagpur Jhanda Satyagrah and Vithalbhai Patel

નાગપુર ધ્વજ “સત્યાગ્રહ” અને શ્રી વિઠ્ઠલભાઈ પટેલ

બંધુ બેલડી સરદાર પટેલ અને વિઠ્ઠલભાઈ પટેલે એક સાથે પહેલી વાર રાજકીય મંચ પર સાથે કામ કર્યું હોય તો તે નાગપુર ઝંડા સત્યાગ્રહ. 

 

નાગપુર ધ્વજ સત્યાગ્રહ, વધતાં કે ઓછા અંશે, સવિનય અસહકાર ચળવળનો એક ભાગ હતો. ૧૮મી માર્ચ, ૧૯૨૩ના રોજ, અગાઉ મધ્ય પ્રાંત માં (આજ નું મધ્ય પ્રદેશ) જબલપુર ખાતે કોંગ્રેસના કેટલાક ઉત્સાહી સ્વયંસેવકોએ સરકારી છાવણી વિસ્તારમાં રાષ્ટ્રધ્વજ સાથે  એક સરઘસ કાઢ્યું. તેઓ મ્યુનિસિપલ બિલ્ડિંગમાં ગયા અને આખરે ત્યાં રાષ્ટ્રધ્વજ ફરકાવવામાં તેઓ સફળ થયા. મ્યુનિસિપાલિટીના યુરોપિયન પ્રમુખને ધ્યાનમાં રાખીને પોલીસ માટે દ્રઢતા બતાવવા માટે આ ઘણું હતું; પરિણામે પોલીસે રાષ્ટ્રધ્વજ નીચે ઉતાર્યો અને ધ્વજને તેમના પગ નીચે કચડી નાખ્યો. રાષ્ટ્રધ્વજના આ અસહ્ય અપમાનને કારણે, લોકો ધ્વજની ગરિમા જાળવવા માટે મક્કમ હતા અને તેથી જબલપુર જિલ્લા કોંગ્રેસ સમિતિએ ધ્વજને જાળવી રાખ્યો હતો. કોંગ્રેસના સ્વયંસેવકોની ધરપકડ પછી સત્યાગ્રહ અને ધ્વજ લહેરાવવો અને પોલીસ દ્વારા નીચે ઉતારવો આ બાબત જાણે જબલપુર શહેરમાં રોજિંદી બાબત બની ગઈ હતી. ધ્વજ ફરકાવવાનો આ વિચાર નાગપુર સુધી પહોંચી ગયો અને ૧૩મી એપ્રિલ, ૧૯૨૩ના જલિયાવાલા બાગ હત્યાકાંડની વર્ષગાંઠના દિવસે આ સત્યાગ્રહે જીવનના તમામ ક્ષેત્રના લોકોને આકર્ષ્યા. નાગપુરના યુવા સ્વયંસેવકોએ એક સરઘસ કાઢ્યું અને જબલપુરના સ્વયંસેવકોની જેમ નાગપુરના યુવા સ્વયંસેવકો તેમના ખભા પર રાષ્ટ્રધ્વજ ફરકાવીને શહેરની પરિક્રમા કરવા લાગ્યા. કેન્દ્રીય પ્રાંત સરકાર દ્વારા રાષ્ટ્રધ્વજ ફરકાવવાનું અર્થઘટન બ્રિટિશ રાજ અને યુનિયન જેક પ્રત્યેના અનાદર તરીકે કરવામાં આવ્યું હતું અને નાગપુર સિવિલ લાઈન્સ વિસ્તારમાં બ્રિટિશ સરકારના ઘણા વફાદાર લોકો પણ આ અનાદરથી નારાજ થયા.

વિઠ્ઠલભાઈ એ ભાવના સાથે નાગપુર ગયા કે તેઓ રાષ્ટ્રસંગ્રામમાં ગાંધીજીની પડખે ઊભા રહ્યા અને ગાંધીજીની સ્વતંત્રતા ચળવળની યોજનાને તેમના અંગત દૃષ્ટિકોણને આધીન કર્યા. નાગપુર ખાતેના આ સત્યાગ્રહમાં વિઠ્ઠલભાઈની સહભાગિતાને કારણે નાગપુર સત્યાગ્રહે વિશાળ સ્વરૂપ ધારણ કર્યું હતું. વિઠ્ઠલભાઈએ આખી પરિસ્થિતિ સમજીને આખો સત્યાગ્રહ પોતાની પૂરી ક્ષમતાથી આગળ વધાર્યો. વિઠ્ઠલભાઈ ઘણી વખત સેન્ટ્રલ પ્રોવિન્સના ગવર્નર સર ફ્રેન્ક સ્લીને મળ્યા હતા અને ધ્વજ સત્યાગ્રહને કારણે ઊભી થયેલી સમસ્યાનું સમાધાન કર્યું હતું.

ઓગસ્ટ, ૧૯૨૩માં વિશાખાપટ્ટનમ ખાતે વિઠ્ઠલભાઈ અને તેમના ભાઈ વલ્લભભાઈના માર્ગદર્શન હેઠળ કાર્ય સમિતિ મળી હતી અને નાગપુર સત્યાગ્રહના સરળ, અહિંસક અને સફળ સંચાલન અંગે ચર્ચા કરી હતી, જેમાં શ્રી વિઠ્ઠલભાઈ પટેલ દ્વારા આચારવામાં આવેલી મદદની આભારી પ્રશંસા નોંધવામાં આવી હતી. નાગપુર સત્યાગ્રહ તેમની રાહબરી હેઠળ ચાલુ રાખવા અને સાથી સભ્ય તરીકે વલ્લભભાઈ આંદોલનને માર્ગદર્શન આપવા માટે મદદ કરવા વિનંતી કરી.' આ સૌથી નોંધપાત્ર પ્રસંગ છે જ્યારે પટેલ ભાઈઓ વિઠ્ઠલભાઈ અને વલ્લભભાઈએ એક જ રાજકીય મંચ પર સાથે મળીને કામ કર્યું હતું, નાગપુર ધ્વજ સત્યાગ્રહ તમામ રીતે શાંતિ અને સમાધાન સાથે સમાપ્ત થયો હતો, દેશનું સન્માન સંપૂર્ણ રીતે સાચવવામાં આવ્યું હતું. એ વાત પર ભાર મૂકવો જોઈએ કે સરકાર લોક આંદોલન અને વિઠ્ઠલભાઈની શ્રેષ્ઠ મુત્સદ્દીગીરી સામે ઝૂકી ગઈ હતી. પટ્ટાભી સીતારમૈયાએ આ સત્યાગ્રહના સંદર્ભમાં કહ્યું: "દેખીતી રીતે, પટેલ ભાઈઓ ઝુંબેશની દેખરેખ રાખતા હતા, અને આ સત્યાગ્રહને સન્માનજનક સમાપ્તિ સુધી લાવવાનો શ્રેય તેમને જ જાય છે."

 

Reference : Vithalbhai Patel – Patriot and President – Page 18

---

Subscribe us : Youtube Channel Visit us : Sardar Patel

---