How Maniben Patel become Sardar Patel’s Secretary till his last breath?
When the Sardar feel ill towards the end of the Bardoli Satyagraha in 1928, it was suggested that somebody should give him secretarial help. I said: “If someone is to be kept, why not I?” From 1929 until his death, I preserved his correspondence whenever possible. Once, when K. Gopalaswami, political commentator of the Times of India, visited him in his flat on Marine Drive, Bombay, the Sardar called for a letter that he had received from C. Rajagopalachari, forgetting that he had torn it up and thrown it in the wastepaper basket. Fortunately, I had collected the pieces. It took me some time to paste them together before passing it on to him. This happened before the Interim Government was formed.
મણિબેન પટેલ સરદાર પટેલના છેલ્લા શ્વાસ સુધી સેક્રેટરી કેવી રીતે બન્યાં?
૧૯૨૮માં બારડોલી સત્યાગ્રહના અંત સુધીમાં જ્યારે સરદારને માંદગી અનુભવતા હતા, ત્યારે એવું સૂચન કરવામાં આવ્યું હતું કે કોઈકે તેમને સચિવ તરીકે મદદ કરવી જોઈએ. મેં કહ્યું: "જો કોઈને રાખવા હોય તો હું કેમ નહીં?" ૧૯૨૯થી તેમના મૃત્યુ સુધી, જ્યારે પણ શક્ય હોય ત્યારે મેં તેમનો પત્રવ્યવહાર જાળવી રાખ્યો હતો. એક વખત ટાઈમ્સ ઓફ ઇન્ડિયાના રાજકીય વિવેચક કે. ગોપાલસ્વામી મુંબઈના મરીન ડ્રાઈવ પરના તેમના ફ્લેટમાં તેમની મુલાકાતે આવ્યા ત્યારે સરદારે સી. રાજગોપાલાચારી પાસેથી તેમને મળેલો એક પત્ર મંગાવ્યો. તેઓ એ ભૂલી ગયા કે તેમણે પત્ર ફાડી નાખ્યો હતો અને તેમણે તેને કચરાપેટીમાં ફેંકી દીધો હતો. સદભાગ્યે, મેં એ ટુકડાઓ એકઠા કર્યા હતા. તેને પસાર કરતા પહેલા તેમને એક સાથે ગોઠવી ચોંટાડવામાં મને થોડો સમય લાગ્યો. વચગાળાની સરકારની રચના થઈ તે પહેલાં આવું બન્યું હતું.
आखिरी सांस तक मणिबेन पटेल सरदार पटेल की सचिव कैसे बनीं?
जब सरदार 1928 में बारडोली सत्याग्रह के अंत में बीमार महसूस करते हैं, तो यह सुझाव
दिया गया कि किसी को उन्हें साचिविक सहायता देनी चाहिए। मैंने कहा, "अगर
किसी को रखना है, तो मुझे क्यों
नहीं? 1929 से उनकी
मृत्यु तक, मैंने जब भी
संभव हो उनके पत्राचार को संरक्षित रखा। एक बार, जब टाइम्स
ऑफ इंडिया के राजनीतिक टिप्पणीकार के गोपालस्वामी, बॉम्बे के
मरीन ड्राइव पर उनके फ्लैट में उनसे मिलने आए, तो सरदार ने सी राजगोपालाचारी
से प्राप्त एक पत्र के लिए बुलाया, यह भूल गए कि उन्होंने इसे फाड़ दिया था और इसे कचरे की
टोकरी में फेंक दिया था। सौभाग्य से, मैंने टुकड़े एकत्र किए थे। इसे पारित करने से पहले उन्हें
एक साथ रखने में मुझे थोड़ा समय लगा। यह
अंतरिम सरकार के गठन से पहले हुआ था।
No comments
Post a Comment